Wstęp
"O Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD – ang. Fetal Alcohol Spectrum Disorder) mówi się, że jest to epidemia XXI wieku. Na całym świecie badania nad skutecznymi interwencjami wobec dzieci z FASD ciągle trwają, a przez ostatnie 50 lat naukowcy starali się rozpoznać istotę i specyfikę tej choroby. Powszechnie utarł się też pogląd, że do powstawania tych zaburzeń przyczynia się duże spożycie alkoholu w społeczeństwie, z drugiej jednak strony panuje przekonanie, że to konsumpcja alkoholu przez kobiety podczas ciąży, w tym nawet w małych dawkach, stanowi ich przyczynę.
Z badań wynika, że dla powstania zaburzeń ze spektrum FASD od dawki ważniejszy jest tzw. wzorzec spożywania alkoholu. Ustalono, że niebezpieczne są dwa wzorce picia: pierwszy – jednorazowe spożycie dużej dawki alkoholu, powyżej 5 porcji standardowych, drugi – małe dawki spożywane systematycznie przez dłuższy okres. Badania G. Bandoli i zespołu z roku 2019 (Bandoli i in., 2019) wskazują, że drugi wzorzec spożywania alkoholu jest bardziej niebezpieczny niż pierwszy.
Warto zaznaczyć, że oba wzorce dotyczą nie tylko kobiet uzależnionych. Jednorazowo dużą dawkę alkoholu mogą bowiem spożyć np. kobiety nieświadome bycia w ciąży. Również spożywanie małych dawek, ale przez dłuższy czas, np. lampki wina do obiadu co niedzielę, może nie być uznawane za zagrażające rozwojowi dziecka. Jeśli do tego dodamy stereotypowe przekonanie społeczne o dobroczynnym działaniu alkoholu, np. „czerwonego wina dobrego dla krwi”, to okazuje się, że problemy FASD mogą dotyczyć szerokiej populacji. Dlatego istotne jest, aby rosła świadomość znaczenia abstynencji podczas ciąży i w całym okresie rozrodczym, a także stan wiedzy o wspomaganiu dziecka z FASD i jego rodziny.
Ponieważ problemy dzieci z FASD są rozległe i odnoszą do się wielu obszarów, ważne jest, aby dzieci te otrzymały wielowymiarowe wsparcie. Najbardziej skuteczne okazują się działania międzyresortowe, związane zarówno ze zdrowiem, rozwojem, edukacją czy późniejszym znalezieniem się na rynku pracy przez te osoby. Wiele z nich, jeśli otrzyma wsparcie w rozwoju, może dobrze funkcjonować w życiu, są jednak i takie, które samodzielnie nie będą funkcjonowały.
Aby jak największa liczba dzieci dotkniętych FASD mogła dobrze funkcjonować, potrzebna jest międzyresortowa współpraca, obejmująca dialog i wspólne rozwiązania, zwłaszcza w zakresie pomocy. Mimo że w tej sprawie zrobiono już wiele, ciągle jeszcze są problemy nierozwiązane. Dlatego wierzę, że niniejszy poradnik będzie kolejnym krokiemw kierunku rzeczywistej współpracy na rzecz pomagania dzieciom z FASD w Polsce."
Publikacja wydana we współpracy z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji w Warszawie
